Veri Çözümleme İfadelerine (DAX) Genel Bakış
Veri Çözümleme İfadeleri (DAX) dili, kullanıcıların PowerPivot tablolarında (hesaplanmış sütun) ve Excel PivotTable'larında (ölçü) özel hesaplamalar tanımlamasını sağlayan bir formül dilidir. DAX, Excel formüllerinde kullanılan işlevlerin bazılarını ve ilişkisel verilerle çalışmak ve dinamik toplama gerçekleştirmek için tasarlanmış ek işlevler içerir.
Bu bölümde aşağıdaki kavramlar açıklanır:
DAX formülleri nerede kullanılır
DAX formülleri oluşturma
DAX ile gerçekleştirebileceğiniz işlem türleri
DAX Formüllerine Genel Bakış
DAX formülleri Excel formüllerine çok benzer. Oluşturmak için, eşittir işareti, ardından işlev adı veya ifade ve sonra da gerekli değerleri veya bağımsız değişkenleri yazın. DAX'ta Excel gibi, dizelerle çalışmak, tarih ve saatleri kullanarak hesaplamalar gerçekleştirmek veya koşullu değerler oluşturmak için kullanabileceğiniz çeşitli işlevler sağlar.
Bununla birlikte, DAX formüllerinde aşağıdaki önemli farklar vardır:
DAX işlevi her zaman sütunun veya tablonun tamamına başvurur. Bir tablo veya sütundaki yalnızca belirli değerleri kullanmak istiyorsanız, formüle filtreler ekleyebilirsiniz.
Hesaplamaları satır düzeyinde özelleştirmek istiyorsanız, PowerPivot bağlama göre değişen hesaplamaları gerçekleştirmek için geçerli satır değerini veya ilişkili bir değeri kullanmanıza olanak tanıyan işlevler sağlar.
DAX, sonuç olarak tek bir değer yerine tablo döndüren bir işlev türü içerir. Bu işlevler, diğer işlevlere giriş sağlamak için kullanılabilir, böylece tüm tablo veya sütunlara yönelik değerleri hesaplanır.
Bazı DAX işlevleri, anlamlı tarih aralıklarını kullanarak hesaplamalar oluşturmanızı ve paralel dönemlerin sonuçlarını karşılaştırmanızı sağlayan akıllı zaman gösterimi sağlar.
Formülleri Nerede Kullanılır
DAX formüllerini PowerPivot tablolarında ya da Excel'deki PivotTable'larda kullanabilirsiniz.
Bir sütun ekleyip ardından formül çubuğuna bir ifade yazarak hesaplanan sütunlarda formüller kullanabilirsiniz. Bu formüller PowerPivot penceresinde oluşturabilirsiniz. Daha fazla bilgi için, bkz. Hesaplanmış Sütun Oluşturma.
Ölçülerde formül kullanabilirsiniz. Varolan bir PowerPivot PivotTable'ında veya PivotChart'ta Ölçü Ekle'yi tıklatarak bu formülleri Excel'de oluşturabilirsiniz. Daha fazla bilgi için, bkz. Ölçü Oluşturma.
Aynı formül hesaplanan bir sütunda veya bir ölçüde kullanılmasına bağlı olarak farklı davranabilir. Hesaplanan bir sütunda, formül her zaman tablonun tamamındaki her satıra uygulanır. Satır içeriğine bağlı olarak değer değişebilir. Bir ölçüde ise, sonuçların hesaplanması büyük ölçüde bağlama bağlıdır. Yani, PivotTable tasarımı ve satır ve sütun başlığı seçimleri hesaplamalarda kullanılan değerleri etkiler. Daha fazla bilgi için, bkz. DAX Formüllerinde Bağlam.
Formül Çubuğunu ve Formül Oluşturma
Excel gibi PowerPivot de formül oluşturmayı ve düzenlemeyi kolaylaştıran bir formül çubuğu ve yazım ve sözdizimi hatalarını en aza indiren Otomatik Tamamlama işlevselliği sağlar.
Bir tablo adını girmek için Tablonun adını yazmaya başlayın. Formül Otomatik Tamamlama bu harflerle başlayan geçerli adları içeren bir açılan liste görüntüler.
Bir sütun adını girmek için Bir köşeli parantez yazın ve sonra geçerli tablodaki sütun listesinden bir sütun seçin. Başka bir tablodaki bir sütun için, tablo adının ilk harflerini yazmaya başlayın ve sonra Otomatik Tamamla açılan listesinden sütunu seçin.
Formül oluşturmayla ilgili adım adım bir kılavuz için, bkz. Hesaplamalar İçin Formül Oluşturma.
Otomatik Tamamlama'yı Kullanma İpuçları
İç içe yerleştirilen işlevleri olan mevcut bir formülün ortasında Formül Otomatik Tamamlama'yı kullanabilirsiniz. Açılan listede değerleri görüntülemek için ekleme noktasının hemen öncesindeki metin kullanılır ve ekleme noktasının sonrasındaki metnin tümü değişmeden kalır.
Sabitler için oluşturduğunuz tanımlı adlar Otomatik Tamamlama açılan listesinde görüntülenmez, ancak yine de bunları yazabilirsiniz.
PowerPivot işlevlerin kapama parantezlerini eklemez ve parantezleri otomatik olarak eşleştirmez. Her işlevin sözdizimi açısından doğru olduğundan emin olmanız gerekir, aksi takdirde formülü kaydedemez veya kullanamazsınız.
Formülde Birden Fazla İşlev Kullanma
İşlevleri iç içe yerleştirebilirsiniz; bunun anlamı bir işlevin sonuçlarını başka bir işlevin bağımsız değişkeni olarak kullanmaktır. Hesaplanan sütunlarda, işlevleri 64 düzeye kadar iç içe yerleştirebilirsiniz. Ancak iç içe yerleştirme, formül oluşturmayı veya sorun gidermeyi zorlaştırabilir.
Birçok PowerPivot işlevi yalnızca iç içe yerleştirilen işlevler olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Bu işlevler, sonuç olarak PowerPivot çalışma kitabına sonuç olarak doğrudan kaydedilemeyen, ancak bir tablo işlevine giriş olarak sağlanması gereken bir tablo döndürür. Örneğin, SUMX, AVERAGEX ve MINX işlevlerinin tümü birinci bağımsız değişken olarak tablo gerektirir.
Not
Performansın, sütunlar arasındaki bağımlılıkların gerektirdiği çok sayıda hesaplamadan etkilenmemesini sağlamak için, ölçülerdeki iç içe yerleştirilen işlevlere yönelik bazı sınırlamalar vardır.
DAX İşlevlerinin Excel İşlevleriyle Karşılaştırılması
DAX işlev kitaplığı Excel işlev kitaplığını temel alır, ancak kitaplıklarda birçok farklılık vardır. Bu bölümde Excel işlevleriyle DAX işlevleri arasındaki farklılıklar ve benzerlikler özetlenir.
Birçok DAX işlevinin adı ve genel davranışı Excel işlevleriyle aynıdır, ancak farklı türlerde girdi almak için değiştirilmişlerdir ve bazı durumlarda farklı veri türü döndürebilirler. Genel olarak, çalışma kitabında DAX formülleri kullanamazsınız veya bir takım değişiklikler yapmadan PowerPivot çalışma kitabında Excel formülleri kullanamazsınız.
DAX işlevleri hiçbir zaman başvuru olarak hücre aralığı veya aralık almaz; DAX işlevleri bunun yerine sütun veya tablo başvurusu alır.
DAX tarih ve saat işlevleri datetime veri türünü döndürür. Buna karşılık Excel tarih ve saat işlevleri tarihi seri numarası olarak gösteren bir tamsayı döndürür.
DAX işlevlerinin çoğu, ya değer tablosu döndürür ya da giriş olarak bir değer tablosunu temel alarak hesaplamalar yapar. Buna karşılık Excel'de tablo döndüren bir işlev yoktur ancak bazı işlevler dizilerle çalışabilir. Tabloların ve sütunların tümüne kolaylıkla başvurabilme, PowerPivot'deki yeni bir özelliktir.
DAX, Excel'deki dizi ve vektör arama işlevlerine benzeyen yeni arama işlevleri sağlar. Bununla birlikte, DAX işlevleri tablolar arasında bir ilişki oluşturulmasını gerektirir.
DAX, Excel'de bulunan variant veri türünü desteklemez. Bir sütundaki verilerin her zaman aynı veri türde olması beklenir. Veriler aynı türde değilse, DAX sütunun tamamının veri türü tüm değerleri en iyi şekilde temsil eden bir veri türü olarak değiştirir.
Başa Dön
DAX Veri Türleri
PowerPivot çalışma sayfasına, farklı veri türlerini destekleyebilen birçok farklı veri kaynağından veri alabilirsiniz. Çalışma kitabına veri aldığınızda veya yüklediğinizde ve sonra verileri hesaplamalarda veya PivotTable'larda kullandığınızda, veriler PowerPivot veri türlerinden birine dönüştürülür. Veri türleri listesi için bkz. PowerPivot Çalışma Kitaplarında Desteklenen Veri Türleri.
DAX'taki tablo veri türü birçok yeni işlevde giriş veya çıkış için kullanılan yeni bir veri türüdür. Örneğin, FILTER işlevi, giriş olarak bir tablo alır ve yalnızca filtre koşuluna uyan satırları içeren başka bir tabloyu çıkış olarak verir. Tablo işlevlerini toplama işlevleriyle birleştirerek dinamik olarak tanımlanan veri kümeleri üzerinde karmaşık hesaplamalar gerçekleştirebilirsiniz. Daha fazla bilgi için, bkz. Formüllerde Toplamalar.
Başa Dön
Formüller ve İlişkisel Model
PowerPivot penceresi birden fazla veri tablosuyla çalışabileceğiniz ve tabloları bir ilişkisel modelde birbirine bağlayabileceğiniz bir alandır. Bu modelde, tablolar genelde ilişkiler kullanılarak birbirine bağlanır; bu da diğer tablolardaki sütunlarla bağıntı oluşturmanıza ve daha ilginç hesaplamalar yapmanıza olanak sağlar. Örneğin, ilişkili bir tablonun değerlerini toplayan formüller oluşturabilir ve sonra bu değeri tek bir hücreye kaydedebilirsiniz. İlişkili tablodaki satırları denetlemek için de, tablolara ve sütunlara filtreler uygulayabilirsiniz. Daha fazla bilgi için, bkz. İlişkilere Genel Bakış.
Tabloları ilişkiler kullanarak bağlayabildiğinizden, PivotTable'larınız farklı tablolardaki birden çok sütunda bulunan verileri de içerebilir.
Buna karşılık, formüller tabloların ve sütunların tamamıyla çalışabildiğinden, hesaplamaları Excel'de yaptığınızdan farklı şekilde tasarlamanız gerekir.
Gene olarak, bir sütundaki DAX formülü, sütundaki değer kümesinin tamamına uygulanır (hiçbir zaman yalnızca birkaç satıra veya hücreye uygulanmaz).
PowerPivot uygulamasında tabloların her satırda her zaman aynı sayıda sütun içermesi ve bir sütundaki tüm satırların aynı veri türünde olması gerekir.
Tablolar bir ilişki ile bağlandığında, anahtar olarak kullanılan iki sütunun çoğunlukla eşleşen değerler içerdiğinden emin olmanız beklenir. PowerPivot bilgi tutarlılığını zorlamadığından, anahtar sütununda eşleşmeyen değerler olduğu halde ilişki oluşturmak mümkündür. Bununla birlikte, boş veya eşleşmeyen değerlerin varlığı formüllerin sonuçlarını ve PivotTable'ların görünüşünü etkileyebilir.
Çalışma kitabınızdaki tabloları ilişkiler kullanarak bağladığınızda, formüllerinizin değerlendirildiği kapsamı veya bağlamı genişletirsiniz. Örneğin, PivotTable'daki formüller, PivotTable'daki filtreler veya sütun ve satır başlıkları tarafından etkilenebilir. Bağlamı değiştiren formüller yazabilirsiniz, ancak bağlam sonuçlarınızın öngörmediğiniz şekillerde değişmesine de neden olabilir. Daha fazla bilgi için, bkz. DAX Formüllerinde Bağlam.
Başa Dön
Hesaplanmış Sütunlar ve Ölçüler
PowerPivot içinde hesaplanmış sütunlarda ya da ölçülerde formül oluşturabilirsiniz.
Hesaplanmış Sütunlar
Hesaplanmış sütun, var olan bir PowerPivot tablosuna eklediğiniz sütundur. Sütuna değer yapıştırmak veya almak yerine, sütun değerlerini tanımlayan bir DAX formülü oluşturursunuz. PowerPivot tablosunu bir PivotTable'a (veya PivotChart'a) eklerseniz, hesaplanmış sütunu herhangi bir veri sütununu kullandığınız gibi kullanabilirsiniz.
Hesaplanmış sütunlardaki formüller Excel'de oluşturduğunuz formüllere çok benzer. Bununla birlikte, Excel'den farklı olarak, tablodaki farklı sütunlar için farklı formüller oluşturamazsınız; DAX formülü bir sütunun tamamına otomatik olarak uygulanır.
Sütun bir formül içeriyorsa değer her satır için hesaplanır. Sütun için sonuçlar formülü oluşturduğunuz anda hesaplanır. Sütun değerleri yalnızca temeldeki veriler yenilenirse veya el ile yeniden hesaplama kullanılırsa yeniden hesaplanır.
Ölçüleri ve diğer hesaplanmış sütunları temel alan hesaplanmış sütunlar oluşturabilirsiniz. Ancak, anlaşılmayan sonuçlara neden olabileceğinden, bir hesaplanmış sütun ve bir ölçü için aynı adı kullanmaktan kaçının. Bir sütuna başvururken, yanlışlıkla bir ölçünün çağrılmasını önlemek için tam nitelenmiş sütun başvurusunu kullanmak en iyisidir.
Ölçüler
Ölçü, PowerPivot verileri kullanan bir PivotChart'ta (veya PivotTable'da) kullanmak için özel olarak oluşturulan bir formüldür. Ölçüler COUNT veya SUM gibi standart toplama işlevlerine dayanabilir veya DAX kullanarak kendi formülünüzü tanımlayabilirsiniz. Ölçü PivotTable'ın Değerler alanında kullanılır. Hesaplanan sonuçları PivotTable'ın farklı bir alanına yerleştirmek istiyorsanız, bunun yerine hesaplanmış sütun kullanın.
Ölçü oluşturmak için, önce PowerPivot çalışma kitabınıza bir PivotTable veya PivotChart eklemeniz gerekir. Ölçü için bir formül tanımladığınızda, ölçüyü PivotTable'a bırakana kadar hiçbir şey olmaz. Ölçüyü eklediğinizde, formül, PivotTable'ın Değerler alanındaki her hücre için hesaplanır. Her satır ve sütun üstbilgisi birleşimi için bir sonuç oluşturulduğundan, ölçünün sonucu her hücre için farklı olabilir.
Oluşturduğunuz ölçünün tanımı kaynak veri tablosuyla birlikte kaydedilir. PowerPivot Alan Listesi içinde görünür ve çalışma kitabının tüm kullanıcıları tarafından kullanılabilir.
Başa Dön
Formüllerin Sonuçlarını Güncelleştirme
Veri yenileme ve yeniden hesaplama, karmaşık formüller, büyük miktarda veri veya dış veri kaynaklarından alınan veriler içeren bir veri modeli tasarlarken anlamış olmanız gereken iki ayrı ancak ilişkili işlemdir.
Veri yenileme, çalışma kitabınızdaki verileri dış veri kaynağındaki yeni verilerle güncelleştirme işlemidir. Verileri belirteceğiniz aralıklarla el ile yenileyebilirsiniz. Çalışma kitabını bir SharePoint sitesinde yayımladıysanız, dış kaynaklardan otomatik olarak veri yenilemeyi zamanlayabilirsiniz.
Yeniden hesaplama, formüllerdeki ve temeldeki verilerdeki değişiklikleri yansıtmak için çalışma kitabınızdaki formüllerin ve hesaplanmış sütunların sonuçlarını güncelleştirme işlemidir. Yeniden hesaplama aşağıdaki şekilde performansı etkileyebilir:
Hesaplanmış bir sütundaki formülü değiştirdiğinizde, formülün sonucunun sütunun tamamı için her zaman yeniden hesaplanması gerekir.
Ancak ölçülerde, ölçü PivotTable veya PivotChart bağlamına yerleştirilinceye kadar formülün sonuçları hesaplanmaz. Formül, verilerdeki filtreleri etkileyen herhangi bir satır veya sütun başlığını değiştirdiğinizde veya PivotTable'ı el ile yenilediğinizde yeniden hesaplanır.
Daha fazla bilgi için, aşağıdaki konulara bakın:
Başa Dön